Hoe bied je hoogbegaafde kinderen (de juiste!) extra uitdaging?
JacquelineW28 januari 2020|Leestijd 3 min.Hoogbegaafde kinderen hebben extra uitdaging nodig om zich te ontwikkelen en hun talenten te laten ontluiken. Maar dan wel aan de juiste extra uitdaging. Niet meer en moeilijker van hetzelfde, maar een wezenlijk andere uitdaging. Schaken biedt uitkomst. Want schaken doet een beroep op het zogeheten hogere orde denken. En dat is precies wat hoogbegaafde kinderen volgens deskundigen nodig hebben.
Voor slimme kinderen is de reguliere leerstof op school niet voldoende. Zij hebben behoefte aan extra verrijking en verdieping. Uitdaging is goed voor hun welzijn en welbevinden en voorkomt allerlei problemen.
Maar dan wel de júiste extra uitdaging. Daar gaat het volgens kinder- en jeugpsycholoog Lisanne van Nijnatten vaak mis: “Voor mijn gevoel zijn veel verrijkingsmaterialen zoethoudertjes”, schrijft ze in een artikel op onderwijswebsite Wij leren. “Ze zijn meer gericht op het ‘doen’ dan op leren. Dit is voor veel kinderen weinig bemoedigend.” Hoogbegaafde kinderen hebben niet meer en moeilijker van hetzelfde nodig, maar een wezenlijk andere uitdaging.
Schaken vergt hogere orde denken
Schaken biedt uitkomst. Niet alleen omdat het de hersens prikkelt en buiten de normale vakken valt. Maar vooral ook doordat het spelenderwijs andere denkvaardigheden aanspreekt. Het spel doet een beroep op ruimtelijk inzicht, rekenen, logisch nadenken, visualiseren, combineren en vooruit denken. Je moet zelf een situatie analyseren en evalueren en dan een creatieve oplossing verzinnen. Schaken doet hiermee een beroep op het zogeheten hogere orde denken en dat is precies wat hoogbegaafde kinderen volgens deskundigen als Nijnatten nodig hebben.
De taxonomie van Bloom
Het begrip hogere orde denken werd geïntroduceerd door de Amerikaanse onderwijspsycholoog Benjamin Bloom. Hij ontwikkelde vanaf 1948 een taxonomie om denkvaardigheden te classificeren. Hij maakte daarbij een onderscheid tussen lagere en hogere orde denken. De taxonomie van Bloom is inmiddels een aantal keren herzien en bijwerkt en geldt als een van de meest gehanteerde indelingen in het onderwijs.
Bloom onderscheidt zes denkniveaus, hiërarchisch geordend van eenvoudig naar complexiteit:
- onthouden, begrijpen en toepassen: dit zijn de lagere orde denkvaardigheden;
- analyseren, evalueren en creëren: dit zijn de hogere orde denkvaardigheden.
De eerste drie niveaus van Bloom zijn eigenlijk de meest gebruikte denkniveaus binnen het onderwijs. Maar voor hoogbegaafde kinderen zijn die lagere orde denkniveaus te simpel. Ze dagen te weinig uit.
Bij schaken komen spelenderwijs alle zes de denkvormen aan bod. Dat maakt het tot een heel eenvoudig in te zetten middel om hoogbegaafde kinderen op een waardevolle manier uitdaging te bieden. Zowel op school als thuis.
Slimme technologie als 'leerversneller': denkniveaus in actie
Schaken is uit zichzelf al een ideale tool om kinderen spelenderwijs aan te zetten tot hogere order denken. En de hedendaagse technologie maakt het mogelijk om dit leerproces te versnellen en versterken. Zo heeft Chessity, het online schaakplatform dat zowel op school als thuis wordt gebruikt, superslimme software ontwikkeld om het hogere orde denken extra te stimuleren, met uitgekiend persoonlijk maatwerk.
De technologie in Chessity maakt het mogelijk om zichtbaar te maken op welke denkniveaus een kind acteert. Door middel van data-analyse en machine learning herkennen de algoritmes in Chessity in hoeverre een kind aangeleerde kennis en vaardigheden op een hoger denkniveau gebruikt om nieuwe oplossingen te verzinnen voor onbekende problemen. Dit wordt in één blik duidelijk uit de groeigrafiek die op het Chessity-rapport staat.
Het programma past de lessen en schaakpuzzels steeds zó aan dat het kind wordt geprikkeld zijn of haar hogere order denkvaardigheden nog verder te ontwikkelen.
Tijdens de schaaktoernooien voegt slimme kuntmatige intelligentie, zonder dat de speler zich ervan bewust is, gepersonaliseerde educatieve elementen toe aan de schaakpartijen. Daarna worden de data van de partijen weer gebruikt om de lessen nog beter te finetunen.
Zelfstandig spelen en leren
Als ouder of leerkracht kun je rustig achteroverleunen. Kinderen leren helemaal zelfstandig schaken met Chessity, volledig begeleid door het programma. Terwijl kinderen schaken op Chessity gewoon beleven als leuk spelen (en leuk vinden ze het!), biedt de onzichtbare technologie van Chessity een ijzersterk oefenprogramma voor hoogbegaafde kinderen..
247 
0 
