Na schaaktafels nu ook schaaktegels voor het schoolplein

“Waar geschaakt wordt, ontstaan gesprekken.” Jesús Medina Molina (49) kan het weten. Dankzij deze Vleutenaar schieten de schaaktafels in Nederland als paddenstoelen uit de grond. Binnenkort krijgen ze gezelschap van schaaktegels - goedkoop en ideaal voor schoolpleinen - en schaakbankjes.

Overal waar mensen zijn, zouden publieke schaakborden moeten zijn, vindt Medina Molina. Om met elkaar in contact te komen, gesprekken te laten ontstaan, nieuwsgierigheid te prikkelen, kinderen het schaken te laten ontdekken, het brein fit te houden, vriendschappen te laten ontluiken. Gewoon in de buitenlucht. Urban chess is hoe Jésus Medina Molina zijn missie omschrijft. In twee jaar tijd wist hij al 21 schaaktafels in 8 gemeentes geplaatst te krijgen. “En er staan nog heel wat pannetjes op het vuur.”

Buitenschaakcultuur

Het was tijdens een hardlooprondje in het Máximapark in Utrecht dat Jesús, zoon van Spaanse ouders, zich een paar jaar geleden realiseerde dat Nederland helemaal geen buitenschaakcultuur heeft. En bedacht dat dat best jammer was. Niet dat hij zelf zo’n schaker was, maar hij was wel geïntrigeerd geraakt door het spel omdat hij het gebruikte om zijn dochter te helpen zich beter te concentreren.

Tijdens het hardlopen gaan de gekste gedachten door je hoofd, iedereen loper kent dat wel. Soms zijn ze vluchtig. Opgelost in het niets zodra je je loopschoenen uittrekt, net als de briljante ingevingen die je middenin de nacht krijgt. De buitenschaakgedachte van Jesús was echter niet vluchtig. Want waarom zou in Utrecht eigenlijk niet kunnen wat in steden als New York en Madrid zo normaal is?

Steun van Judit en Susan Polgar en Hikaru Nakamura

Hij belde de wethouder. “Ik vertelde dat het mij een goed idee leek om schaaktafels te plaatsen in het Máximapark. Waarop ze zich op het gemeentehuis afvroegen of ik de enige was die dat een goed idee vond.” Best een goede vraag, beaamt Jesús droogjes. Om er een antwoord op te krijgen, startte hij een online petitie. Die bleek zo succesvol dat niet alleen omwonenden van het Máximapark hem volop tekenden, maar ook schaakgrootheden als Judit en Susan Polgar en Hikaru Nakamura hun steun uitspraken.

Medina Molina kreeg zijn drie schaaktafels in het Utrechtse stadspark, laten volgden er nog twee bij basisscholen in de stad. Amsterdam volgde met vijf tafels, Apeldoorn en Amersfoort plaatsten er een, ‘Isle of Chess’ Schiermonnikoog zette er drie neer, er kwamen er twee in Doetinchem en Gorkum en in deze zomer volgen er weer twee schaaktafels in Tilburg (met plannen voor meer). Middenmeer en Den Helder plaatsen dit jaar schaaktafels en er lopen gesprekken met de gemeenten Westland, Stichtse Vecht, Wageningen en Zaanstad. En o ja, Jesús schreef een paar weken geleden ook de burgemeesters aan van een handjevol Spaanse steden, waaronder Madrid en Barcelona. Waartoe een runner's brainwave al niet kan leiden...

Jesús Medina Molina (met pet)

Slecht weer en hangjongeren

Zeg niet tegen Jesús dat iets niet kan. Want hoezo is het weer in Nederland te slecht om buiten te schaken? “In 2017 heb ik nagevraagd bij het KNMI hoeveel warme dagen, met meer dan 20 graden, er in de eerste negen maanden waren geweest. Dat waren er 108.” Prima schaakweer dus, dat Nederlandse klimaat. Bovendien: “In Oekraïne is het veel kouder en daar wordt heel veel buiten geschaakt.”

En hoezo zijn hangjongeren een probleem? “Hangjongeren? Te gek! Leer ze schaken, betrek ze erbij. Zo kun je ze echt het gevoel geven dat de schaaktafels hún plek zijn.”

Zijn betonnen schaaktafels (ca . 1500 euro) of stalen exemplaren (ca. 500 euro) te duur of is er geen plek voor? Dan leg je toch gewoon de veel goedkopere schaaktegels (ca. 75 euro) in het schoolplein. “Die liggen ook nooit in de weg, want je kunt er gewoon overheen lopen.” Of vraagt aan de gemeente om schaakbankjes te plaatsten in de openbare ruimte. “Bankjes moeten ze toch neerzetten, dus waarom geen bankjes met een schaakbord?”

Jesús nam hoogstpersoonlijk contact op met een tegeldrukbedrijf en een fabrikant van straatmeubilair om te vragen of ze zulke schaaktegels en schaakbankjes in hun assortiment konden opnemen. Dan konden ze, dat wilden en dat doen ze nu dus ook.

'Eén losse schaaktafel werkt niet'

Kortom: kan niet ligt op het kerkhof en wil niet ligt ernaast - maar bij Jesús dansen willen en kunnen samen de flamenco. “Het is een soort mindset die je moet ontwikkelen.”

Met die mindset en een goed plan van aanpak is het mogelijk om op nog veel meer plaatsen in Nederland schaakplekken te realiseren. Jesús hoopt dat overal in Nederland enthousiastelingen opstaan die zich gaan inzetten voor urban chess in hun eigen gemeente.

“Er moet lokaal draagvlak zijn, want het draait niet om mij.” Maar hij is er wel om lokale initiatieven te ondersteunen. Want wat is de beste plek om schaaktafels te plaatsen? Hoe financier je dat? Hoe begin je een gesprek met de gemeente? “Ik heb een blauwdruk klaarliggen die iedereen kan gebruiken en ik wil best helpen met advies en gesprekken. Iedere gemeente heeft potjes om de leefbaarheid te vergroten en lokale initiatieven te ondersteunen.”

Wat in ieder geval niet werkt: één schaaktafel plaatsen ‘om het uit te proberen’. “Eén losse tafel werkt echt niet. Je moet er drie of vier bij elkaar neerzetten, het liefst op een druk plein of in een druk park, waar ook horeca is. Dan ontstaat er een chess court waar je een paar keer per jaar iets kunt organiseren: een workshop voor kinderen, een workshop voor volwassenen, een toernooitje voor het goede doel. Schaakclubs kunnen het als extensie van hun clubhuis gebruiken. Dan gaat zo’n plek echt leven. ”

Als er twee mensen zitten te schaken, komen er altijd mensen bij staan, weet Jesús. "‘Wie wint er?’ vragen ze. Of ze vertellen dat ze vroeger vaak met hun vader hebben geschaakt. Er ontstaat altijd een gesprek, er is altijd contact. Kinderen die er langs komen, worden getriggerd. Schaaktafels hebben iets magisch. Daarom roep ik iedereen op om te proberen in hun eigen woonplaats ook schaaktafels, of -tegels, of -bankjes te laten plaatsen."