Hoe stel je vast of een leerling het geleerde toepast in haar of zijn partij?

Zien we in schaakpartijen terug wat kinderen leren met Chessity? Dit houdt me bezig omdat het voor mij een belangrijke graadmeter is om Chessity voor jullie en de leerlingen steeds beter te maken. Het antwoord helpt namelijk om vast te stellen hoe goed de digitale leermethode en schaaklessen werken.

Chessity maakt gebruik van de laatste didactische inzichten, wat mogelijk is door gebruik van innovatieve ICT-toepassingen: scaffolding, directe feedback, gamification, adaptief leren en kunstmatige intelligentie, non-lineair leren - het wordt allemaal toegepast. Onderaan de blog hebben we bij 'gerelateerde berichten' blogs opgenomen die daar over gaan. Leerlingen worden door deze didactische aanpak en digitale technologie gemotiveerder en boeken een hoger leerrendement dan met traditionele lesmethodes, die zijn ontwikkeld vóór het digitale tijdperk.

Informatie over schaakniveau uit partijen halen

In het dashboard kun je snel de resulaten van de leerlingen zien: het zijn de gemeten data, vertaald naar een inzichtelijk overzicht voor de docent. Lesgevers die zelf kunnen schaken of schaaktrainer zijn, kunnen ook zelf veel aflezen aan schaakpartijen van kinderen. Passen de kinderen het geleerde toe in een partij? Natuurlijk moet je daarbij wel weten welke schaakvaardigheden je mag verwachten van een kind in een bepaalde fase van zijn schaakontwikkeling. 

Om vast te kunnen stellen wat een leerling op welk niveau toepast in een partij, wil ik onderstaand voorbeeld gebruiken. Denk even rustig na over wat zou je spelen:

In deze stelling is er van alles aan de hand. Naarmate je beter wordt in schaken, ga je meer waarnemen. Op het allerlaagste niveau zijn we bijvoorbeeld blij als je een stuk kunt aanvallen of als je kunt zien dat een stuk van jezelf gevaar loopt.

Pion-niveau: in bovenstaande stelling loopt het witte paard aan de linkerkant op b5 gevaar. De zwarte pion die er vlakbij staat op a6 kan hem pakken. Dan is een zet als 1. Pb5-c3 een verdediging. Mocht een beginnende leerling dat niet hebben gezien, dan is dat niet zo raar. Voor veel leerlingen is aan het begin al knap als ze in staat zijn om een stuk aan te vallen. Het zwarte paard links onderin zou je met een pion op c3 of a3 kunnen aanvallen. Stukken veroveren is een belangrijke vaardigheid!

Paard-niveau: hoe mooi is het als je op mat kunt gaan spelen! Als de witte dame schuin over de diagonaal naar h5 gaat, dan kijkt ze over de diagonaal naar de koning (1. Dd1-h5). Op het veld f7 kan de dame mat gaan geven. De witte loper op c4 en de dame op h5 kunnen op f7 heel mooi samenwerken. De oplettende schaker ziet zelfs dat de dame op h5 de loper van zwart op c5 aanvalt. Een dubbele aanval. Als een leerling mat ziet, is hij of zij vaak al geslaagd voor het pionniveau, de dubbele aanval komt op paard- en loperniveau uitgebreid aan bod. Dit soort mataanvallen kunnen zien is een belangrijke vaardigheid. Vaak vergeet een leerling dan nog te kijken naar zijn of haar eigen kwetsbaarheid. Dat is hier ook het geval. Al is de dubbele aanval met het zwarte paard als tegenzet (1... Paard naar c2) nu niet de beste zet.

Loper-niveau: dubbele aanval, aftrekaanval, mat of slim verdedigen. Het is op dit niveau allemaal aan bod gekomen. Nu wordt de zoekstrategie belangrijk. Alle sterke en zwakke punten in de stelling moeten worden opgezocht en een afgewogen keuze van twee zetten diep moet kunnen worden gevonden. In deze stelling mag de beste zet dan ook wel gespeeld worden. Welke is dat? 1. Pb5-c7 een prachtige dubbele aanval. Het paard wordt verdedigd door de loper op f4 en dit sterke paard geeft schaak en valt de toren aan.

De clubschaker: de overige niveaus vat ik gemakshalve samen als de clubschaker. Voor een clubschaker is rekenen een basisvaardigheid. Er wordt direct gezien dat wit een paard achter staat. Alle bovenstaande begrippen en kennis worden vervolgens toegepast door concrete zetten te berekenen. De zet 1. Dd1-h5 wordt onderzocht. Wat bij 1... 0-0? Dat lost de matdreiging op. Na 2. Dxc5 volgt Pxc2 schaak. Er worden nog een paar zetten doorgerekend en algauw wordt besloten dat het eenvoudige 1. Pxc7 de beste stelling oplevert. 'In hogere zin gewonnen', zei mijn vader vroeger. 

Hierboven heb ik niet voor niets een aantal begrippen zoals aanvallen, verdedigen, mat, etc. vetgedrukt gemaakt. Deze begrippen komen in de leerstof aan de orde en er kunnen stickers en later ook een diploma mee worden verdiend. 

Resultaten in het dashboard

Als lesgever kun je niet alleen zien of een leerling die stickers heeft gehaald, je kunt in het 'dashboard leraar' ook al van een groot aantal vaardigheden aflezen of ze in de partij worden toegepast. Hieronder bekijken we de resultaten van leerlinge Savannah:

Bij Savannah zie je dat ze mat in de lessen beheerst, maar het nog beter moet leren toepassen in haar partijen.

Als leerlingen de stukken beheersen, stukken kunnen slaan en verdedigende vaardigheden opdoen, krijgen ze de stickers die je hierboven ziet. Bij Savannah zien we dat ze alle stickers op Pion-niveau heeft gehaald. Ook die van mat. In haar partijen laat ze die kennis nog niet voldoende zien: haar score voor mat toepassen in partijen is nog rood gekleurd.

Jullie kunnen het dashboard ook zelf gebruiken om dit soort conclusies te trekken. Belangrijke voorwaarde is wel dat de leerlingen de Gaming Arena gebruiken om partijen te spelen, want die gegevens worden gebruikt voor de scores in het dashboard.

Revolutionaire technologie

Ongeacht de schaakmethode is het daadwerkelijk in partijen toepassen van het geleerde best moeilijk. Daarom hebben wij hiervoor nieuwe technologie ontwikkeld, die op het Chessity Event 2017 in Amersfoort wordt gepresenteerd. Tijdens het Chessity Event 2017 hoor je alle ins- en outs van deze revolutionaire ontwikkeling in het schaakonderwijs. Wil je hier bij zijn, meld je dan snel aan, want er is nog maar een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

Wat zien jullie van de lessen terug in de partijen? Gebruiken jullie het dashboard voor deze vraag? Wat doen jullie als een leerling de geleerde kennis niet lijkt toe te passen in haar of zijn partij?