Fouten maken moet!

Doen is leren en fouten maken hoort daarbij. Sterker nog: fouten maken moet! Dat is een van de uitgangspunten van Chessity. Want productive failure, leren van je eigen fouten,  is een van de effectiefste manieren om te leren.

Leren schaken met Chessity draait om doen. Zelf aan de slag gaan. Niet eerst een lange uitleg en dan oefenen met het geleerde, maar inloggen en gewoon beginnen. Klik klik. Mag de toren schuin? Doe het maar en ontdek wat er gebeurt. Dan kom je er vanzelf achter.

Schaakleraren die gewend zijn aan wat traditionelere manieren van lesgeven, fronsen soms eerst wel even de wenkbrauwen. Klikken de leerlingen zich niet op goed geluk door de lesjes heen? Leren ze wel echt wat de bedoeling is? Begrijpen ze wel wat ze doen?

Wetenschappelijk onderzoek

Manu Kapur, hoofd van het Learning Sciences Lab aan de Nanyang Technische Universiteit (Singapore), is een wetenschapper die met zijn collega’s al jaren onderzoek doet naar het proces van productive failure, het leerproces dat gebaseerd is op leren van je fouten. Volgens Kapur is er volop onderzoek dat laat zien dat het heel effectief is om leerlingen te laten stoeien met de leerstof, ook al hebben ze er nog niet genoeg over geleerd om alle problemen direct goed te kunnen oplossen.

Het zelf maken van fouten leert de kinderen de stof onder de knie te krijgen. Sterker nog, dit is volgens Kapur de snelste en de beste manier van leren. Door met een probleem bezig te zijn, leren we het uit eigen ervaring te doorgronden. Kinderen die op deze manier inzichten opdoen, activeren een ander deel van hun brein. Daardoor lukt het hen beter om het geleerde ook toe te passen in nieuwe situaties dan leerlingen die de kennis passief aangereikt hebben gekregen door een docent.

Onderzoeken wat werkt en wat niet

Leren door middel van productive failure werkt alleen als kinderen weten dat het niet erg is als ze iets niet kunnen oplossen. Dat het draait om uitproberen en om onderzoeken wat wel werkt en wat niet. Doordat Chessity gebruik maakt van game-elementen, is dit voor kinderen volkomen logisch. Alle kinderen gamen weleens en zijn daardoor vertrouwd met dit concept. In games is het immers heel normaal om fouten te maken en via trial-and-error het einde van een level te bereiken.

Daarnaast laat het programma de kinderen ook niet helemaal ‘los’. Scaffolding wordt dit in onderwijstermen wel genoemd. Beetje bij beetje krijgen kinderen de ondersteuning en feedback die hen een stapje helpt. Niet meer en niet minder dan ze op dat moment nodig hebben. Kijk maar eens wat er gebeurt als een kind de toren diagonaal wil verplaatsen:

Eerst komt er een geschrokken, paarse smiley in beeld (visuele feedback) die aangeeft dat deze zet niet goed is. Een afkeurend geluidje (auditieve feedback) ondersteunt dit.

Meteen daarna verschijnen er groene plusjes op de velden waar de toren wél naartoe kan. Nu kan de leerling het opnieuw proberen.

Op een wat moeilijker niveau gebeurt het hetzelfde. Kijk maar eens naar de les mat geven met de dame. Door middel van blokjes wordt visueel aangegeven dat de koning in een soort gevangenis zit. En daar moet hij in blijven. Kijk maar eens wat er gebeurt bij de volgende zet:

Visuele feedback geeft niet alleen aan dat de gespeelde zet (Da8) niet goed is (de geschrokken, paarse smiley), maar ook waarom niet: het pijltje bij de zwarte koning laat zien dat deze kan ontsnappen.

Wel goed is Da7. De gevangenis wordt weer een stukje kleiner. Ook bij deze goede zet krijgt de leerling feedback:

Een cirkeltje om de koning geeft aan dat het tijd is om de koning erbij te halen.

Een zet later is het bijna mat. Veel beginnerde schaker hebben dat echter nog niet door. Daarom wordt er ook hier een visuele tip gegeven:

De zwarte koning begint zenuwachtig te kijken omdat hij weet dat hij mat gezet gaat worden. Bovendien klinkt er gejuich (auditieve tip). Nu begrijpt de leerling ook dat hij in actie moet komen:

Hoppa, schaakmat!

Verdiepende informatie over feedback en scaffolding in Chessity

In de blog Iedereen privéles schaken dankzij de virtuele tutor in Chessity lees je hoe Chessity kunstmatige intelligentie toepast voor hoogwaardige feedback, scaffolding en het trainen van metacognitieve vaardigheden.

 

Om iets te leren en je ervoor te interesseren is het absoluut essentieel om regelmatig snelle en duidelijke feedback te krijgen

Snelle feedback - de kracht van gamification

Deze directe feedback is de kracht van online en individueel leren en een van de kernelementen van gamification (gamend leren), zoals verwoord door Tom Chatfield in zijn inmiddels beroemde Ted Talk ‘7 Ways Games Reward the Brain’, die hij in 2010 hield. Volgens Chatfield is het bijna onmogelijk om iets te leren of te begrijpen als je pas heel laat feedback krijgt. Vertaald naar schaaklessen: een bladzijde met schaakpuzzels maken en die pas een week later tijdens de schaakles nakijken en bespreken is niet zo’n heel effectieve manier van leren.

“Om iets te leren en je ervoor te interesseren is het absoluut essentieel om regelmatig snelle en duidelijke feedback krijgen”, stelt Chatfield. “Je moet kunnen zien en ontdekken wat er gebeurt als je iets doet, of je poging succesvol is of niet.”

Dat geldt voor de kinderen die met Chessity die leren schaken, maar eigenlijk ook voor schaaktrainers en schaakdocenten die misschien toch nog wat aarzelen of ze met Chessity aan de slag willen. Want klikken de leerlingen zich niet op goed geluk door de lesjes heen? En leren ze wel echt wat de bedoeling is? Probeer het maar en ontdek wat er gebeurt.

Ervaren Chessity-coaches kunnen dat precies vertellen: Ja, de kinderen leren écht schaken met Chessity. En ook nog eens razendsnel. Binnen een uurtje oefenen met Chessity hebben vrijwel alle kinderen de loop van de stukken goed onder de knie. Spelenderwijs. Zoals een trainer verbaasd constateerde: ”Na een uur lesgeven met Chessity aan 30 kinderen ben ik lang niet zo moe als na een uur lesgeven op de traditionele manier aan een groepje van 5 kinderen.”

Van proberen kun je leren, is het mantra dat kinderen al in groep 1 of 2 wordt aangeleerd. Bij Chessity gaat 't nog een stapje verder. Niet proberen, maar gewoon doen. Laat de fouten maar komen, zo leren we!

 

---

Update: 30 juni 2017