Waarom de leerkracht niet hoeft te kunnen schaken

Nu we met twee benen in de 21^ste eeuw staan, gaat de digitalisering van het onderwijs razendsnel. Digitale leermiddelen, zoals Chessity op schaakgebied, nemen docenten veel werk uit handen (een lessenplan, correctiewerk, feedback aan de leerling) en veranderen de manier waarop ze lesgeven. 

Daarmee verandert ook de rol van de docent. “All computing devices — from laptops to tablets to smartphones — are dismantling knowledge silos and are therefore transforming the role of a teacher into something that is more of a facilitator and coach”, schrijft Aran Levasseur op onderwijswebsite MindShift.

“Ik zeg daarover weleens dat ik niet vóór de klas sta, maar dat ik achter in de klas zit”, zegt Regobert Eijkelkamp, een van de meest ervaren Chessity-docenten van Nederland. “Ik vertel de kinderen niet wat ze moeten doen, dat vinden ze zelf uit. Ik hoef nooit te corrigeren, want de computer geeft direct feedback.”

De leraar als begeleider van het leerproces en als coach van de (schaak)ontwikkeling. Dat is wat Chessity-oprichter Janton van Apeldoorn voor ogen had toen hij Chessity bedacht. Hij droomde ervan leren schaken mogelijk te maken voor zo veel mogelijk kinderen.

“Op de traditionele manier is het onmogelijk om een hele klas kinderen tegelijk schaakles te geven. Bovendien zijn er op basisscholen vaak niet voldoende juffen of meesters die kunnen schaken. Chessity neemt die obstakels weg, waardoor elke school schaakles kan aanbieden en kinderen de breinwinst van schaken kan geven.”

De coach van Daphne Schippers loopt een stuk langzamer dan Daphne Schippers, maar hij kan haar wel helpen om sneller te worden

Begeleiden is belangrijker dan weten

Het is nog niet zo lang geleden dat de docent degene was met de kennis. Kennis die leerlingen niet hadden en niet op eigen houtje konden opdoen. Ze hadden een leraar nodig om kennis in hun hoofd gestopt te krijgen. Een leraar die iets niets wist? Dat was een slechte leraar. Tegenwoordig is dat anders. De meeste leraren zijn er bijvoorbeeld allang aan gewend dat kinderen soms een stuk handiger zijn met computers en technologie en vinden dat alleen maar een prachtige ontwikkeling.

Maar schaakles geven als je zelf niet (goed) kunt schaken? Gaat dat niet een beetje ver? “Dat vinden veel scholen inderdaad nog wel een beetje eng”, beaamt Janton. “Docenten hebben vaak nog het idee dat zij iets beter moeten kunnen dan hun leerlingen. Maar dat is helemaal niet zo. De coach van Daphne Schippers loopt een stuk langzamer dan Daphne Schippers, maar hij kan haar wel helpen om sneller te worden. En dát maakt hem een goede coach.”

Coach. Dat is het sleutelwoord. Niet voor niets heten de tools voor de leerkracht in Chessity coach tools. “Ik vertel op school dat het de bedoeling is dat de leerkracht een andere rol aanneemt”, vertelt schaaktrainer Huub van der Logt. Als ambassadeur van Chessity geeft hij workshops op scholen om ze te laten kennismaken met het programma. “De leerkracht is hier de begeleider, het digitale leermiddel biedt de kennis. Inhoudelijk hoeft de leraar het niet te weten. Hij moet de leerlingen kunnen stimuleren en motiveren.”

Een leraar mag best onderuit geschoffeld worden

Kinderen leren van elkaar

Sterker nog, een leraar mag volgens Huub best ‘onderuit geschoffeld worden’. “Voor leerlingen is het af en toe heel motiverend om iets te kunnen wat de leerkracht niet kan." Leerlingen die elkaar helpen, hoort ook in dit proces. Als een kind aan de juf vraagt wat 'schaak' is en zij weet het antwoord niet, is dat niet erg. Ze kan andere kinderen erbij halen die al wat verder zijn. "Er zijn natuurlijk wel nuances", zegt Huub, "maar in grote lijnen kun je stellen dat de leerkracht in de rol van goede begeleider niet per se een schaker hoeft te zijn.”

En wat niet is kan natuurlijk altijd nog komen. "Ik was laatst op een school waar ze Chessity gebruiken en de juf kwam naar me toe", vertelt Janton. "Ze vertelde dat ze, door mee te doen met haar groep, zelf ook had leren schaken. Daardoor had ze ontdekt hoe leuk dat is." Dat bleek wel: de juf had de meeste opgaven opgelost van de hele school.