Een hekel aan paarden? Ga van ze houden!

“Ik háát paarden!” Myrthe (9) slaat vol schrik haar handen voor haar mond. Zei ze dat echt? Ze is juist dol op paarden. Maar nu – achter het schaakbord – even niet. 

Myrthe is zeker drie keer in de week in de manege te vinden. Ze rijdt zelf pony en als ze niet rijdt, gaat ze naar de manege om te kijken. “Ik zou heel graag mijn eigen verzorgingspaard willen hebben”, vertelt Myrthe. Natuurlijk hangt haar kamer vol met paardenposters en heeft ze een broodtrommel en drinkbeker met een paard erop. “Paarden zijn zó lief!” 

En toch zei ze het net: “Ik haat paarden.” Ze wijst naar het bord. “Ik ben net een dame kwijtgeraakt door een paard.”

Kijk maar naar de stelling:

Myrthes dame komt van het rode veld. "Ik zag dat het voorste witte paard mijn dame aanviel", vertelt Myrthe. Daarom heb ik de dame weggezet. Maar ik had niet gezien dat op die plek het andere paard mijn dame kon slaan... "

Myrthe zucht diep. "Volgens mij verlies ik zo in elke partij wel een stuk. Die paarden springen zo gek, dat zie ik dan niet."

Een beetje moedeloos speelt Myrthe verder. Ze besluit zelf ook maar weer met een paard te zetten. Ze speelt het paard van g8 naar f6.

Maar wit is nog niet klaar met aanvallen. Hij speelt weer een paardenzet die Myrthe niet had zien aankomen. Het paard van d5 gaat naar c7:

Wit valt met zijn paard tegelijk de toren en de koning van Myrthe aan. Een dubbele aanval! Dat iets waar paarden heel goed in zijn.

Omdat ze schaak staat, moet Myrthe haar koning wel verzetten. Die gaat een stapje naar links.

Haar toren kan ze niet verdedigen... "Maar ik had niet eens door dat hij die ook kon slaan", zegt ze eerlijk. Haar tegenstander wel. Myrthe verliest haar toren op a8. 

Daarmee is de ellende nog niet afgelopen. Myrthe is zo geschrokken van die aanvallende paarden, dat ze besluit haar h-pion een stap naar voren te zetten. “Ik wilde het paard wegjagen, zodat ik daar geen last meer van zou hebben."

 Tja, wit zet het paard inderdaad weg:

Wéér een dubbele aanval op koning en toren. Weer moet Myrthe schaak opheffen en kan ze de toren niet verdedigen.

In een paar zetten tijd raakt Myrthe haar dame en twee torens kwijt. “Allemaal door die stomme paarden”, moppert ze. Stomme paarden? Ze houdt toch zo van paarden? “Ja, van echte paarden. Maar niet van schaakpaarden.”

Waarom veel beginnende schakers niet van paarden houden (en gevorderden juist wel)

Het paard is waarschijnlijk het meest gehate stuk op het schaakbord. En het meest geliefde. Het is in elk geval het stuk dat voor beginners het moeilijkste is om onder de knie te krijgen. En het stuk dat - ja, dat is echt onderzocht - het vaakst wordt gebruikt om mooie trucs mee uit te halen.

Waar alle andere stukken in mooie rechte lijnen bewegen, maakt het paard een maffe sprong. Die sprong lastig is om aan te leren. Bovendien ben je er nog niet als je je eigen paard goed kunt zetten. In een schaakpartij moet je ook nog zien waar de paarden van de ander naartoe kunnen springen. In de partij hierboven zag Myrthe dit niet toen ze haar dame op een onveilig veld neerzette, waar het paard de dame kon slaan. Geen ramp, dat overkomt iedereen die nog niet zo lang schaakt.

Ook is het handig als je 'in je hoofd' kunt zien (visualiseren) hoe een paard in een paar sprongen op een heel andere plek kan komen. Ook dat is iets wat Myrthe nog niet onder de knie heeft. Ze zag wel (in de eerste stelling) dat haar dame werd aangevallen, maar ze had niet door dat het paard van de tegenstander tegelijktijd onderweg was naar een dubbele aanval op koning en toren. Die kwam daarom als een complete verrassing. Net als de tweede dubbele aanval met het andere witte paard.

Tja, als je zo'n last hebt van die paarden is het niet zo gek dat je een hekel aan ze krijgt. Of zelfs een beetje bang voor ze wordt. Sommige beginnende schakers proberen daarom om zo snel mogelijk de paarden van hun tegenstander van het bord te krijgen. Het slaan van de paarden wordt bijna belangrijker dan alle het andere in de schaakpartij. Toch is dat ook niet slim, want wie alleen maar probeert om paarden te slaan, gaat weer andere fouten maken.

Hoe je van paarden kunt leren houden

Als je een hekel hebt aan paarden, zit er maar één ding op: zorg dat je van paarden gaat houden. Kijk maar naar de zetten van Myrthes tegenstander, Joost. Zou hij ook een hekel hebben aan paarden? "Ik weet wel zeker van niet!", roept Myrthe. Toch wel een beetje, vertelt Joost. "Ik vind paarden van de tegenstander niet leuk. Maar mijn eigen paarden wel, want daar kun je mooi mee aanvallen. Dat vind ik het allerleukste aan schaken. Daardoor zie ik nu ook beter wat mijn tegenstander van plan is met zijn paarden. Want dat zijn meestal trucs die ik zelf ook vaak doe."

Tips om paarden leuk te gaan vinden:

Tip #1 Je moet (bijna) zonder nadenken een paardensprong kunnen zetten.

Tip #2 Je moet voor je zien (in je hoofd) hoe een paard over het bord beweegt.

Deze twee dingen kun je heel goed oefenen met het spelletje Jumping Jack in Chessity. In dit spelletje moet je met je paard muntjes ophalen. Je tegenstander doet hetzelfde. Wie de meeste muntjes heeft, wint.

Niet voor niets kom je dit spelletje overal in Chessity tegen. We spelen het in de beginnerslessen, maar je kunt het ook tegen iemand spelen in de arena (onder 'gamen'). Ook bij het onderdeel 'trainen' kun je Jumping Jack doen. Daar heb je de computer als tegenstander.

Jumping Jack is een ontzettend goed hulpmiddel om het paard en zijn malle sprongen echt goed onder de knie te krijgen. Als je het vaker doet, zul je merken dat je er steeds beter in wordt. Je eigen paardenzetten gaan na een tijdje bijna vanzelf. En je ziet steeds beter waar het paard van de ander naartoe kan.

Tip #3 Ontdekt hoe je slim met een paard kunt aanvallen. Een aanvalstruc waarvoor paarden heel geschikt zijn, is de dubbele aanval (een paardvork). Dat zagen we in de partij tussen Myrthe en Joost. 

Dubbele aanvallen met een paard kun je ook oefenen in Chessity. In deze video legt grootmeester Erwin l'Ami uit hoe een dubbele aanval met een paard werkt:

Dit filmpje hoort bij de les Dubbele aanval met paard, die helemaal over dit onderwerp gaat. Misschien ben je nog lang niet toe aan deze les. Dan is het toch best leuk om er al eens even naar te kijken. Je zult waarschijnlijk niet alle opgaven kunnen maken, want die worden op het laatst behoorlijk pittig. Maar dat geeft niets. De opgaven van de eerste ster lukken misschien wel. Kom je er niet uit, bekijk de zetten dan in het 'Caf'é' (daar kom je vanzelf in als je 'af' bent). Door op het pijltje onder het schaakbord te klikken (de play-knop) zie je precies hoe de zetten gaan. 

Je zult ontdekken wat een mooie truc die paardvork is. Leuk om te proberen in je eigen partijen! Maar... dat denkt je tegenstander natuurlijk ook. Daarom nog een laatste tip:

Tip #4 Houd de paarden van je tegenstander goed in de gaten. Zodra de ander een paard op jouw helft van het bord heeft, moet je gaan oppasen. Bekijk goed naar welke velden het paard allemaal kan. Bedenk per veld welke stukken van jou het paard dan kan aanvallen. Zie je nog niet direct gevaar? Laat het paard dan in gedachten twee sprongen maken en bedenkt waar het dan allemaal kan komen en wat het dan aanvalt. Als je vroeg doorhebt wat je tegenstander van plan is, kun je gemakkelijker verdedigen.