Schaken is goed voor je. Daar is iedereen het wel over eens. Maar hoe zit dat precies? En wat gebeurt er in je brein als je aan het schaken bent? Deze en andere vragen werden vandaag beantwoord door professor kunstmatige intelligentie Niels Taatgen en neurowetenschapper Bart Eggens. Ze gaven hun uitleg vandaag aan de deelnemers van de Scholierenacademie van de Rijksuniversiteit Groningen, die geheel in het teken stond van schaken. Zanger Nick Schilder, schaakambassadeur van de Schaakbond, vertelde over zijn schaakervaringen en speelde een mini-simultaantje snelschaak tegen drie noordelijke schaaktalenten.

Zoekplaatje: Waar is Nick?

Enkele honderden scholieren waren naar het Academiegebouw in hartje Groningen gekomen om de schaakcolleges bij te wonen. ’s Ochtends zat de collegezaal vol kinderen van basisscholen uit heel Groningen, Friesland en Drenthe, ’s middags waren de middelbare scholieren aan de beurt.

Schaken is goed voor het brein

Naar de voordelen van schaken voor (het brein van) kinderen is al veel onderzoek gedaan. Daaruit bleek onder andere dat kinderen die schaken, op school beter presteren als het gaat om vaardigheden als logisch denken, problemen oplossen, rekenvaardigheid, ruimtelijk inzicht en je concentreren. Dat geldt niet alleen voor kinderen die op school al bovengemiddeld presteerden voordat ze gingen schaken, maar voor alle kinderen die beginnen met deze denksport.

Schaken leert je dingen die ook het dagelijks leven belangrijk zijn

“Schaken is hartstikke goed voor je, vertelt Taatgen de scholieren. Hij heeft niet alleen professor en doctor voor zijn naam staan, hij heeft ook wat met schaken. “Op de basisschool heb ik heel veel geschaakt”, vertelt hij. “Als je schaakt, leer je zaken die je ook voor andere dingen kunt gebruiken. Je leert anders kijken, je leert over iemand anders nadenken en je leert je beter concentreren. Nadenken over wat iemand anders denkt en wat iemand anders wil is ook heel belangrijk in het dagelijks leven.”

Nick Schilder: "Sinds ik weer schaak, kan ik me beter concentreren."

Met schaken doe je dus nuttige vaardigheden op. Dat beaamt zanger Nick Schilder. In zijn jeugd was hij een fanatieke en getalenteerde schaker, maar rond zijn dertiende werd de muziek belangrijker. “Toen ontdekte ik dat ik met gitaar spelen meer succes had bij de meisjes.” Sinds 2010 is de helft van het populaire duo Nick & Simon weer actief aan het schaken. Hij is weer lid geworden van een schaakclub, speelt af en toe toernooien en is als ambassadeur van de schaaksport veelvuldig op pad om jongeren enthousiast te maken met schaaklessen, lezingen en snelschaakdemonstraties. “Ik merk dat ik sinds ik weer schaak, ik mij veel beter kan concentreren.”

Beter geheugen door schaken

Ook het geheugen van de zanger uit Volendam is er door het schaken behoorlijk op vooruit gegaan, vertelt hij. Of hem dat ook helpt bij het onthouden van songteksten? “Nee, die onthoud ik op een andere manier. Dat gaat meer aan de hand van klanken. En voor een deel ook automatisch. Als ik tijdens een instrumenteel stukje ga nadenken over wat ik daarna moet gaan zingen, ben ik geheid mijn tekst kwijt.”

GRATIS E-BOOK
Schaken en executieve vaardigheden ontwikkelen

Ja, ik wil het e-book!

Petje op - petje af

Nick is niet alleen in Groningen om over schaken te praten, maar hij fungeert ook als quizleider van een heuse petje op-petje af quiz. Dat er allemaal kinderen in de collegebankjes zitten die al kunnen schaken, wordt tijdens die quiz snel duidelijk. Natuurlijk weet iedereen dat een loper diagonaal beweegt en niet horizontaal en verticaal. En natuurlijk weten alle kinderen dat je het schaakspel begint met acht pionnen per persoon en dat een schaakbord 64 velden telt. Pas bij de vraag ‘hoe lang duurde de langste schaakpartij ooit’ (20 uur of 8 uur) wordt het lastig. Twintig uur, gokken de meeste kinderen. Fout. Uiteindelijk blijven er tien kinderen over die alle vragen goed hadden.

Snelschaaksimultaan: tijdnood voor Nick

Alles goed en wel, dat praten over schaken, maar uiteraard moet Nick er ook echt aan geloven. In een kleine simultaan neemt hij het op tegen drie noordelijke jeugdtalenten: de 8-jarige Machteld van Foreest (die op haar zesde al kampioen werd bij de meisjes t/m 10 jaar), de 9-jarige Loek van der Hagen (afgelopen weekeinde nog 4e geworden op het NK t/m 10 jaar) en diens 11-jarige zus Janneke, tweede op het Open Nederlands Kampioenschap in haar leeftijdscategorie. Alle drie weten ze de schakende zanger te verslaan. Met vijf minuten op de klok heeft hij echt te weinig tijd om drie borden langs te gaan.

Nick toont zich na afloop sportief. “Ik had inderdaad weinig tijd, maar ik moet zeggen dat de kinderen ook geweldig schaakten.” Om er grinnikend aan toe te voegen: “Ik hoop maar dat jullie me nu nog serieus nemen als schaker….” Wat Janneke betreft kunnen we daar twijfels over hebben. Schaakte Nick beter dan ze van tevoren had gedacht? Janneke hoeft geen seconde over de vraag na te denken. Haar antwoord is stellig: “Nee!” Machteld heeft de schaakcapaciteiten van Nick hoger zitten: “Als we gewoon hadden gespeeld en niet simultaan, had Nick denk ik wel gewonnen.”

Nick Schilder: Alle kinderen hebben baat bij leren schaken

Nick Schilder is er heilig van overtuigd: ”Alle kinderen hebben er baat bij om te leren schaken. Zelfs al is dat maar op een laag niveau. Ze kunnen er hun leven lang plezier van hebben.” Hij vindt niet dat schaken een verplicht vak zou moeten zijn op school. “Maar het zou wel goed zijn als het op alle scholen als keuzevak beschikbaar is.”

“Ik heb tijdens Tata Steel Chess kennis gemaakt met Chessity. Ik vind het een mooi initiatief hoe Chessity op school kinderen in aanraking brengt met schaken. Bij ons op school stonden vroeger ook altijd schaakborden in de klas. Als je bijvoorbeeld klaar was met rekenen, mocht je schaken. Schaken was bij ons op school heel populair, net zo populair als voetbal.”